دلایل مرتضی مطهری دربارۀ معناداری علم اجتماعی اسلامی

author

  • مهدی جمشیدی مربی و عضو هیئت ‌علمی ‌پژوهشگاه ‌فرهنگ‌‌و‌اندیشۀ اسلامی. دانشجوی دکتری رشتۀ مدیریت راهبردی دانش
Abstract:

هدف: هدف از نگارش این مقاله، بازسازی و صورت‌بندی دلایل مرتضی مطهری دربارۀ معناداری علم اجتماعی اسلامی بود. بر این اساس، هم نظر اثباتی و مستقل وی بیان شده است و هم گفته‌های نفی‌ای و انتقادی دیگران پاسخ داده شده‌اند. روش: گردآوری داده‌های این مقاله، متن‌مدار بود و در مرحلۀ تحلیل داده‌ها نیز روش استنباطی و استنتاجی مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی به کار گرفته شد. یافته‌ها: نقدهای مرتضی مطهری به بی‌معناانگاری علم اجتماعی اسلامی عبارتند از: اکثری‌انگاری مضمونهای اجتماعی اسلام، متداخل‌انگاری غایت‌ اسلام با علم اجتماعی، همساز‌انگاری منطق معرفتی اسلام با علم اجتماعی، عدم نسبی‌انگاری معرفت اسلامی و آمیخته‌انگاری تعلیل اسلامی با علم اجتماعی. نتیجه‌گیری: اولاً، علم اجتماعی اسلامی از لحاظ نقلی و درون‌دینی، موجّه است و اسلام دارای چنین پیوندی با علم اجتماعی است؛ ثانیاً، از لحاظ عقلی و برون‌دینی نیز مانع ابطال‌کننده‌ای در برابر معقولیت علم اجتماعی اسلامی وجود ندارد؛ ثالثاً، علم اجتماعی اسلامی افزون بر امکان و معناداری، ضروری و بایسته است و ما باید در پی نظریه‌پردازی دربارۀ آن باشیم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

انقلاب اسلامی ایران از منظر استاد شهید مرتضی مطهری

این مقاله در ابتدا به مباحث «انقلاب»، «اقسام انقلاب»، «انقلاب اسلامی یا اسلام انقلابی؟» به طور اختصار از منظر شهید مطهری و با عنایت به کتاب پیرامون جمهوری اسلامی ایشان پرداخته و سپس به بحث اصلی یعنی «انقلاب اسلامی ایران» که بخش پایانی کتاب  بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر است، می‌پردازد. استاد مطهری در بحث نهضت اسلامی ایران، چهار موضوع را مورد ارزیابی قرار می‌دهد که عبارتند از: ماه...

full text

سوژه سه ساحتی در فلسفه اسلامی معاصر (دیدگاه مرتضی مطهری)

چکیده می توان تعریف یا تفسیر سوژه یا فاعل شناسا را در نظام های مختلف فلسفی که متضمن بحث از آن اند یا باآن مرتبط اند، مورد پرسش و پی جویی قرار داد.با این وصف مساله تحلیل و تفسیر مقایسه ای حقیقتی به نام فاعل شناسا را می تواند یکی از مهم ترین مسایل  مربوط به فرا معرفت شناسی(metaepistemology) به شمار آورد. در همین چارچوب،مساله این نوشتار آن است که اگرماهیت سوژه یا فاعل شناسا در فلسفه جدید و در نزد ...

full text

رابطۀ علم و دین در آرای مرتضی مطهری و مهدی بازرگان

چکیده با پیدایش نهضت علمی و پیشرفت علوم تجربی، چالش‎های فراوانی میان علم و دین پدید آمده و دیدگاه‎های متفاوتی دربارۀ نسبت میان آن دو ارائه شده ‎است. علاوه بر دیدگاه تعارض (conflict) که علم و دین را دو امر ناسازگار می‎انگارد، دیدگاه‎های دیگری نیز در تبیین این رابطه ارائه شده‎ است که ازجمله می‎توان به دیدگاه تمایز (contrast)، دیدگاه تلاقی (contact) و دیدگاه تأیید (confirmation) اشاره کرد. مرتضی م...

full text

نسبت علم و دین در فلسفة ایان باربور و نقد آن از منظر استاد مرتضی مطهری

امروزه نسبت علم و دین، یکی از مسائل بحث­انگیز و مهم در جوامع غربی و اسلامی است. این پژوهش از نظر طرح جزء تحقیقات کیفی بوده و از نظر روش در چهارچوب روش توصیفی ـ تحلیلی صورت گرفته است. ایان باربور و استاد مطهری با دو نگرش متفاوت، در تشخیص مکمل بودن علم و دین تلاش کردند. باربور با تکیه ‌بر «فلسفة پویشی» به طرح چهار رویکرد «تعارض، تمایز، گفتگو و مکمل» پرداخته که از دید مطهری نقدهایی شامل: وحدت علم ...

full text

مدخلی بر نظریه دینی مرتضی مطهری

توجه به دین وعلت پیدایی و ذات آن همواره مورد توجه فیلسوفان و متکلمان و دیگر دانشمندان بوده و نظریه های گوناگونی را به میان آورده است از جمله کسانی که نظراتی مهم در این مورد دارد مطهری است تلقی و تعریف او از دین و منشا آن و اهمیت دین در زندگی آدمی جایگاه خاصی در آثار وی دارد او نظرات ارائه شده درباره منشا دین را گزارش و نقد و بررسی می کند و علت پیدایش آن را نه جامعه و ضعف روان بلکه وحی و خدا می ...

full text

معرفت‌شناسی تطبیقی پیر بوردیو و مرتضی مطهری

چکیده مقاله حاضر به بررسی معرفت‌شناسی از دیدگاه پیر بوردیو و استاد مرتضی مطهری اختصاص دارد. این دو اندیشمند با توجه به پیشینه و زمینه‌های فکری خود، هر یک با نگاهی خاص به مسئله شناخت نگریسته‌اند؛ یکی با بینشی فلسفی اسلامی و دیگری از لحاظ جامعه‌شناختی غربی؛ چنانکه در جای‌جای تفکرات آنان می-توان تفاوت شناخت‌شناسی اسلامی از شناخت‌شناسی غربی را مشاهده نمود. از دیدگاه بوردیو، "عمل" بین ساختارهای عینی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 24  issue 85

pages  879- 894

publication date 2021-02-19

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023